Wat vonden wij ervan? De weg terug..

In dit laatste artikel over antropologie, nemen wij de houding aan van een rebel.

M-De verklaring hiervoor is simpel: de afgelopen weken heeft mijn afwezigheid ervoor gezorgd dat mijn groepsleden niet toegang konden krijgen tot onze blog. Dit was natuurlijk niet juist. De volgende keer zal er tussentijds, indien mogelijk, beter gecommuniceerd worden. Aangezien ik mij niet veel heb beziggehouden met het ‘bloggen’, moest ik eerst de ‘blogidentiteit’ van mijn groepsleden te ontdekken. Bianca en Charlotte hebben voor een overzichtelijke indeling gekozen. De stukken die zij schreven waren helder en bovenal leuk om te lezen! Aan de derde blog opdracht heb ik meegewerkt. Hier heb ik een artikel geschreven over de psychiater Sigmund Freud. Ik vond het leuk om te doen. Nog nooit had ik kennis gemaakt met het ‘blogwereldje’. Mijn stuk over Freud is vrij zakelijk en uitgebreid. De uitgebreidheid zou voor onduidelijkheid kunnen zorgen. In het vervolg zal ik meer beknopt te werk gaan. Wel vind ik dit moeilijk, de uitgebreidheid zorgt bij mij voor volledigheid en dat vind ik erg belangrijk. De verschillende onderwerpen waar mijn groepsleden over moesten schrijven, vond ik een positief punt. Zo ontstaat er een zeer divers blog. Op die manier blijft de lezer geboeid, wil hij of zij het hele blog bekijken (lezen). Wat heb ik zelf geleerd? Ik vond het interessant dat Freud zowel als bedrieger werd gezien maar ook als pionier. Zo word je zelf ook meer aan het denken gezet en blijf je je niet alleen met feiten bezighouden. De blogs van mij groepsgenoten waren kort maar krachtig, zoals ik al eerder zei: De volgende keer ga ik beknopter te werk. Dit is voor mij een leerpunt. Ten slotte, de samenwerking verliep goed, buiten het niet toegang kunnen krijgen tot het blog!

B-Als laatste blog maken we een soort terugblik op de afgelopen lessen. Allereerst wil ik graag zeggen dat ik het goed vind dat we eens wat anders proberen. Het bloggen vond ik leuk omdat het origineel was, maar de uitvoering viel me wat tegen. Het ging soms meer om de blogs dan om de inhoud, dat is natuurlijk vreemd en niet de bedoeling, en het heeft niets met filosofie te maken.
Mijn groepje was wel heel leuk, ik had veel aan ze. Milou is helaas een poos ziek geweest en heeft veel gemist, maar Charlotte en ik hebben het met zijn 2en goed opgevangen en zijn blij dat Milou er weer is! We zijn een sterk team, we weten wat we aan elkaar hebben en we kunnen goed samenwerken en taken verdelen. Ook kunnen we afspraken maken, want we zijn alle drie serieus en houden ons aan afspraken betreffende taakverdeling en dergelijke.
De opdrachten vond ik soms wat warrig. Het doel was niet altijd duidelijk, wat er van ons verwacht werd ook niet altijd. Meestal maakten we alle drie een artikel en dan maar hopen dat het goed was. De opdrachten waren dus niet heel erg duidelijk, maar het blogs maken was wel leuk. Al moest het wel om de inhoud gaan, dat was niet altijd zo. Het blog ‘Leren leren’ vond ik zelf het leukst om te maken! Ik heb er door het te maken ook veel van geleerd!
Ik hoop dat we voortaan de blogs gaan gebruiken als een soort bundel om onze artikelen bij elkaar te houden, en dat er meer aandacht gaat naar de inhoud dan naar het uiterlijk. Ik hoop dat jullie het leuk vonden onze artikelen te lezen.

C-De afgelopen periode hebben we elke week aan ons blog gewerkt. Het is een leuke manier om veel artikelen te schrijven, hoewel ik het maken van een blog niet bij filosofie vind passen.
Het schrijven van de artikelen over het feminisme hebben mij het meest aangesproken. Dat onderwerp heeft mij het meest geboeid van alle onderwerpen.
Voor een volgende keer vind ik dat er minder aandacht uit moet gaan naar het blog zelf, maar meer naar de artikelen. Ook vind ik dat er meer naar de individu moet worden gekeken. Elk persoon denkt en schrijft op een andere manier.

De vraag “Wat is de mens?” zet je aan het denken. Het is een onderwerp waar bij ontzettend veel vragen naar voren komen. Met het einde van de periode stoppen wij ook met het plaatsen van nieuwe artikelen. We hopen dat we een interessante artikelen hebben kunnen schrijven die met plezier zijn gelezen.

Bianca, Milou en Charlotte

Psychoanalyse: de archeologie van de geest

Sigmund Freud (6 mei 1856 - 23 september 1939) zocht naar behandelingsmethoden voor psychische ziekten. Hij werd vooral bekend vanwege zijn methode van de psychoanalyse, een soort ‘praatkuur’ vanaf de divan, die nog steeds wordt beoefend. In 1938, een jaar voor zijn overlijden, verhuisden de Freuds naar London. Hier kunnen wij tegenwoordig de ster van het museum bezichtigen: De psychoanalytische bank. Daar waar het allemaal gebeurde.




De psychiater vergeleek de menselijke geest met een ijsberg: 1/10 deel ligt boven water (bewust), en 9/10 deel ligt onder water (onbewust). Freud en zijn navolgers stellen dat het overgrote deel van wat zich in de mens afspeelt, onbewust is. We zijn ons er niet van bewust wat de eigenlijke drijfveren zijn van ons gedrag, waarom we ons gedragen zoals we ons gedragen.
Hij probeerde het onderbewuste bloot te leggen. Eerst bracht hij zijn patiënten onder hypnose en nam ze mee terug naar een traumatische ervaring. Door het iemand te laten herbeleven dacht hij ze te kunnen genezen.
'Hoe ben ik op deze onzinnige hypothese gekomen, terwijl iedere getuige ontbreekt?'(Das Unbewusste, 1915)
De ervaring is al verdrongen, voordat het geregistreerd kan worden. Het paradoxale van deze theorie is dat niemand volgens Freud van een trauma kan getuigen: volgens de ontvanger is er namelijk nooit iets gebeurd of geregistreerd. De primaire verdringing is voor niets of niemand zichtbaar. De ontvanger is zich niet van een probleem bewust. Freud vraagt zich dus terecht af hoe hij op een hypothese komt, die nooit via getuigen getoetst kan worden.

Wat wij ‘redelijk gedrag’ noemen wordt niet in eerste instantie gedragen door de rede, maar door iets dat veel dieper ligt dan die rationaliteit en zelf aan de greep ervan ontsnapt, namelijk het onbewuste. Hij deelde de psyche op in het Ich, het Uber-Ich en het Es. Het Es is een bundel van driften, instincten en hartstochten, die alle gericht zijn op lustvolle bevrediging. De tegenpool van het Es is het Uber-Ich. Dat is de strenge gewetensfunctie, de censor: geboden en verboden die oorspronkelijk door ouderfiguren zouden zijn opgelegd. Freud omschrijft het als een controlerende instantie door de mens zelf in de kern van Ich geschapen, die op zijn impulsen en zijn handelen toezicht uitoefent en nagaat of ze met zijn verinnerlijkte normen overeenstemmen. De derde instantie, het Ich, heeft een integrerende functie en probeert beide kanten te verzoenen met behulp van verdringingsstrategieën zoals projectie en ontkenning. Het Ich is als een speelbal aan deze driften overgeleverd: wat wij het Ich noemen, gedraagt zich in feite passief. Wij worden geleefd door onbekende machten waar we geen greep op hebben.

In het normale geval worden de onbewuste aanstootgevende driftneigingen door het Ich in een min of meer intensief gevecht afgewezen: de energie wordt weggenomen of afgeleid. In bepaalde gevallen worden zulke driftneigingen nog niet eens tot een gevecht toegelaten: een primair afweermechanisme van het Ich wijst ze bij voorbaat af zodat ze met hun volledige energielading naar het onbewuste overgebracht (verdrongen) worden. Het gevolg is een surrogaatbevrediging:
- De ‘lichtste vorm hiervan zijn de dromen: verdrongen wensen kunnen in slaaptoestand door het op waakvlam gezette Uber-Ich glippen en eventjes ‘kiekeboe’ doen in het bewuste.
- In andere gevallen vertoont de patiënt een neurose (Die term wordt veelal gebruikt voor een storing waar de persoon zich bewust van is en hem enige last bezorgt: tics, fobieën, versprekingen, ergens niet op kunnen komen enz.
- Is de storing zo sterk dat ze het normale bewustzijn onderuithaalt en men alle contact met de werkelijkheid verliest, dan spreekt men van een psychose. Een psychotische patiënt heeft zich teruggetrokken in een andere wereld waar hij zich kiplekker voelt.

Later ging Freud over op het gebruik van ‘freie Aussage’: ongestoord alles eruit gooien. Hij geloofde dat als je vrijuit zegt wat er in je opkomt, de verdrongen driften vanzelf uit het onderbewuste tevoorschijn komen. Freud liet patiënten tijdens therapeutische sessies ongestuurd vertellen, zodat hij storingen in het onderbewust op kon sporen. Door deze dan bewust te maken, moest de klacht verdwijnen.

Wetenschappers zijn er nog niet over uit of Freuds theorieën kloppen. Sommige psychologen en psychiaters vinden Freud een bedrieger. Anderen zien hem als een belangrijke pionier, omdat zijn inzichten in de psychoanalyse veel hebben opgeleverd. Het blijft tot op de dag van vandaag een punt van discussie…

Leonardo da Vinci: l'homo universalis

Leonardo da Vinci is bekend als l’homo universalis. Zo was hij architect, uitvinder, ingenieur, filosoof, natuurkundige, beeldhouwer, schrijver en schilder. Hij leefde in de renaissance en werd gezien als het voorbeeld van het geldende ideaal toen.
Da Vinci werkte op de empirische manier. Een verschijnsel probeerde hij uit te zoeken door het zo gedetailleerd mogelijk te beschrijven en tekenen. Zijn hele leven had hij het plan om een grote encyclopedie te maken waarin hij zijn tekeningen zou verwerken.
 
Leonardo da Vinci vond dat alles met elkaar samen hangt. Hij was een humanist. Dit houdt in dat de waardigheid van de mens centraal werd gesteld. Dit betekent ook dat de rede in de mens zelf ligt.
Da Vinci vond dat de hele wereld met elkaar samenhangt. Het één kan niet gebeuren zonder het ander. Sigmund Freud vond dat de mens zelf niet de baas is over ons eigen lichaam. Wij bestaan eigenlijk uit organen die ons in leven houden. Valt er eentje weg dan kunnen wij niet normaal weer verder. Alles hangt hier dus met elkaar samen.
Zelf ben ik het hier ook mee eens. Neem nou als voorbeeld de wereld met zijn vulkanen, seizoenen, oceanen en miljoenen verschillende organismen. Zonder bijvoorbeeld vulkanen had de aarde niet bestaan, en zonder bepaalde diersoorten konden anderen niet leven.

In de wereld hangt alles dus met elkaar samen. De aarde is een systeem, waarin alles en iedereen een eigen schakel vormt. Leonardo da Vinci als l'homo universalis heeft dit goed kunnen zien.

Charlotte

Leren leren..

Leren is lastig. Dat blijkt wanneer kinderen het niet meer redden met hun inzicht, maar zelf moeten leren en oefenen om iets in de vingers te krijgen. Dan blijkt steeds meer dat leren eigenlijk toch niet zo gemakkelijk is. Maar tegenwoordig zijn er trucjes om te kunnen leren hoe je goed kunt leren. Leren leren.. Dit klinkt natuurlijk leuk, maar hoe doe je dat dan?

Een manier om te kunnen leren leren is ezelsbruggetjes maken. Dit is niet moeilijk en doe je vaak al vanzelf. Hoe stonden de planeten nou ook alweer? Bij dit bekende ezelsbruggetje hoef je maar één zin te onthouden: ‘Maak van acht meter Japanse stof uw nieuwe pyjama’. Dan blijkt daaruit de volgorde vanaf de zon: Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunis en Pluto. Ezelsbruggetjes kunnen ook heel klein zijn. Het is niet moeilijk maar wel erg handig!


Mindmappen is nog redelijk onbekend. Het is een grafisch schema dat begint met een centraal onderwerp met daaraan bijzaken met verwante concepten. Het helpt hoofd- en bijzaken te onderscheiden en door het gebruik van verschillende kleuren per deelonderwerp blijkt dat de informatie beter onthouden wordt. Het kan allerlei kleuren en vormen hebben, er zijn geen regels. Behalve dat je beter en meer kunt onthouden, word je er ook nog eens heel creatief van!













Ook kun je dingen onthouden door er bewegingen of beelden bij te bedenken. Om terug te komen op de planeten, kun je je ook gewoon de zon voorstellen. Je ziet de zon, mooi geel van kleur en ze lacht vrolijk naar je. Daarnaast zie je een thermometer. In een thermometer zit kwik, wat staat onderverdeeld bij het element Mercury in het periodiek systeem in de scheikunde, waarvan Mercurius is afgeleid. Daarnaast zie je een prachtige godin, met lange, wapperende haren en prachtige ogen. Dit is een godin, Venus. Daarnaast sta jijzelf, jij staat symbool voor de aarde. Vervolgens die je een Mars voor je, zo’n heerlijke chocoladebom. De rest laat ik aan je eigen fantasie over. Je ziet, wanneer je je zoiets inbeeldt, dan onthoud je het goed!



















Ook kun je zelf experimenten bedenken. Bedenkt je eens wat je allemaal kunt doen met een paperclip.. De gekste dingen! Zo kun je best met een paperclip schrijven, door letters in de tafel of een papier te krassen. Ook kun je er iemand pijn mee doen. Natuurlijk kun je het ook als haarclip gebruiken. Er zijn nog veel meer dingen te bedenken! Maar.. Wat kun je nou eigenlijk niet doen met een paperclip? Nou, je kunt er natuurlijk niet mee fluiten.. Je kunt het ook niet als schoen aandoen, en er mee bellen wordt waarschijnlijk ook niets.. Wat is nou het doel van dit experiment? Ten eerste word je er heel creatief van en ten tweede zul je het ook onthouden. Want zulke gekke dingen zal je vast nooit meer vergeten!

Simone de Beauvoir: 'Vrouwen worden tot vrouwen gemaakt'.

Het feminisme heeft door de jaren heen verschillende ontwikkelingen doorstaan. Het heeft sinds het begin van de 19de eeuw drie golven meegemaakt. De eerste golf aan het begin van de 19de eeuw, de tweede golf tijdens de jaren 60 en de derde golf in de jaren 90. Welke ontwikkelingen maakte het feminisme door? En wie hebben voor belangrijke keerpunten gezorgd in een eeuw van het feminisme?

De eerste feministische golf ontstond aan het begin van de 19de eeuw. Vrouwen kwamen steeds meer op voor hun burgerlijke rechten. De belangrijkste doelstellingen waren het verwerven van vrouwenkiesrecht en de toelating tot het universitair onderwijs.

De tweede golf van het feminisme ontstond in de jaren 60. Vrouwen gingen hun eigen rechten opeisen. Zo waren belangrijke doelen het doorbreken van het stereotype huisvrouw, economische zelfstandigheid, veroveren van politieke macht en de kans krijgen om in het bedrijfsleven hogerop te komen. Mede dankzij de komst van anticonceptie kregen vrouwen de kans om carrière te gaan maken.

In de jaren 90 ontstond er de derde golf van het feminisme. De eigen identiteit van de vrouw werd belangrijker voor de positie in de samenleving. In deze golf van het feminisme waren het vooral de etnische minderheden die streden voor hun rechten. Veel van de vooraanstaande vrouwen in deze golf waren moslima’s.

Maar wie heeft er voor de belangrijke keerpunten in de geschiedenis gezorgd? Ten tijde van de eerste golf was Aletta Jacobs erg belangrijk. Tijdens de derde golf was dat Luce Irrigaray. De tweede golf werd voornamelijk geleid door de vrouw van Jean-Paul Sartre: Simone de Beauvoir. In 1949 schreef zij het boek “De tweede sekse”. Hierin schreef ze dat vrouwen dezelfde rechten moeten gaan opeisen als mannen. Het stereotype feminist van de jaren 60 was dan ook een mannelijke vrouw. 'Vrouwen zijn niet als vrouw geboren maar als vrouw gemaakt' is de openingszin van haar boek. Beauvoir vond dat de samenleving ervoor zorgde dat de er een verschil tussen mannen en vrouwen ontstond. De vrouwelijke identiteit bestaat niet van zichzelf, deze wordt gemaakt.

'Baas in eigen buik' - De derde golf van het feminisme

Het feminisme was eind vorige eeuw een bekende stroming in onze samenleving, die actie voerde voor de gelijke rechten voor vrouwen. De bekendste actievoerders waren de Dolle Mina’s, die in de jaren 70 opkwamen.
Vanaf de jaren 90 van de 20e eeuw komen er stromingen op die zich benoemen tot de derde feministische golf. Hier zie je veel nieuwe en vernieuwde stromingen.

Allereerst strijdt men voor gelijke beloning voor gelijk werk. Mannen mogen niet meer verdienen dan vrouwen als ze hetzelfde werk doen. Dan ziet men de vrouw als minderwaardig in verhouding tot de man. Hier was de derde golf van het feminisme sterk tegen!

Ook zie je powerfeminisme opkomen; onder andere Girl Power. Dit is een uitdrukking die vanuit Amerika is overgewaaid. Deze stroming kenmerkt zich door een sterke zelfbewuste houding en komt tot uiting in de vorm van ambitie en individualisme.

Tevens komen feministische bewegingen op onder migrantenvrouwen, zoals de Dolle Mina’s. Dezen zijn erg bekend geworden en streden fel tegen religieuze en culturele achterstelling van vrouwen uit bijv. Somalië, Turkije en Marokko.

Ook kwamen stromingen op die zich meer richtten op de emancipatie van het ouderschap. Ze wouden daar de mannen, de vaders, ook meer bij betrekken, zodat de vrouwen alles niet meer alleen hoefden te doen.

Tot slot had je in de derde feministische golf ook veel vrouwen die streden voor het vergroten van de keuzemogelijkheden van de vrouw. ‘Baas in eigen buik’ was een erg bekende leus in deze tijd. Zij wouden dus niet alleen betere deelname aan de arbeidsmarkt, maar ook het recht op abortus. Dit was een stroming binnen de Dolle Mina’s; de actiegroep ‘Wij vrouwen eisen’. En ze hebben gewonnen. Vrouwen kunnen nu baas in eigen buik zijn, dankzij deze dappere dames.

Het zwarte en het witte paard

Plato heeft een apart verhaal om de psyché, de ziel, te verduidelijken. Het gaat over een tweespan en een menner, die samen rond de aarde vliegen.

Er zijn twee paarden. De eerste is een groot lomp zwart paard. De tweede is een mooi wit en licht paard. De menner probeert de paarden te sturen langs de hemel, tussen de aarde en de ideeënwereld in. Deze menner staat symbool voor de rede en heeft de leiding over de paarden.
Het zwarte paard staat voor de lichamelijke begeerte en is moeilijk te mennen. Het wil als het ware het gras eten van de aarde. Het witte paard daarentegen staat voor moed en geesteskracht, en wil juist naar boven, het gras van de ideeënwereld eten.
Dat is het verschil tussen de aarde en de ideeënwereld. Op aarde worden we blootgesteld aan tal van verleidingen, zoals eten en drinken. De ideeënwereld kan juist de geestelijke behoeftes vervullen.

De taak van de menner is om de twee paarden tussen de aarde en de ideeënwereld te leiden, zodat het niet te veel van beide krijgt. Uit deze vergelijking blijkt dat Plato een negatief beeld heeft van het lichaam. Hij noemt het lichaam 'de kerker van de ziel'. De ziel komt oorspronkelijke uit de Ideeënwereld en heeft daarom alle kennis van de Ideeën in zich. Eenmaal op de aarde afgedaald wordt de ziel vastgehouden door het lichaam, dat door zijn behoefte de ziel afleidt van de ware kennis.

Ziel, geest of levenskracht?

Plato, 427-347 voor Christus, was een Griekse filosoof. Hij is bekend geworden door zijn ideeënleer. Hierdoor werd hij de grondlegger van het idealisme. Hij ging vaak ter werk volgens het rationalisme.

De kijk van Plato op de vraag: 'Wat maakt mensen tot mensen?' verschilt nogal eens. Van een door honger en genot geleide dwaas tot de enige van de levende wezens die beschikt over bijna goddelijke vermogens. Het dier probeert in zijn leven alleen maar zijn behoeften te bevredigen. Hierin overtreft de mens het dier en is er een duidelijk verschil merkbaar volgens Plato. De mens is de enige die zich boven de behoeften en dierlijke driften kan verheffen. Dit wordt door Plato psyché genoemd. De ziel.

Het rationalisme was een belangrijke manier voor Plato om tot zijn bevindingen te komen. Niet de zintuiglijke waarnemingen, maar de eigen rede gaf het antwoord. Het onderscheid dat Plato maakte tussen mensen en dieren is daarmee ook rationalistisch. Een mens opensnijden om op zoek te gaan naar de ziel is onmogelijk. De ziel ben jij, ben ik. Het draagt je gedachten en gevoelens en zorgt ervoor dat mensen verschillend van elkaar zijn. Niet alleen je gedachten komen er in voor, maar ook je talenten, vaardigheden, ervaringen en vermogens.

Er zijn veel verschillende vertalingen van het woord psyché: ziel, adem, levenskracht, geest. Geest komt het dichtst bij het woord ziel, daarom denken wij dat geest het beste past.
Naast het woord psyché, heb je ook het woord psyche. Dit betekent geest of bewustzijn. Iets wat je van het lichaam kan onderscheiden. Psyché betekent echter veel meer dan dit. Plato en Aristoteles zeiden dat ook planten in het bezit waren van een Psyché. Vervang dit woord met bewustzijn en je komt er achter dat Psyché en psyche niet op dezelfde manier worden gebruikt.

De betekenis van het woord psyché kan je dus niet met één regel samenvatten. Het woord wordt consequent vertaald met het 'ziel'. Hierbij moet je de vraag: 'Wat is de ziel?' niet vergeten. Maar waarom dan de vertaling 'ziel'? Deze is het minst verwarrend. De ziel maakt namelijk de mens tot wie hij is, het verschil tussen mens en dier.

Ken jezelf!

Antropologie is een veelgebruikt begrip. Het is een gedragswetenschap. Het houdt zich bezig met alles wat te maken heeft met de mens. Antropologen vinden dat alles wat met de mens te maken heeft, een ‘cultuur’ is. Mensen worden gevormd door deze cultuur.

Maar hoe vind je nou je eigen ik? Wie ben jij nou eigenlijk? Om deze vragen te kunnen beatwoorden moet je eigenlijk vanuit een derde persoon naar jezelf kijken. Hoe leef jij? In welke omgeving? Welke culturen vormen jou? Denk goed na over deze vragen, en je leert steeds meer over jezelf!

Mensen zijn al eeuwen op zoek naar kennis over zichzelf. Zo is er in de Griekse stad Delphi een tempel gevonden waar op de muur een tekst is geschreven; ‘Gnothi seauton’. Dit betekent in het Grieks: Ken jezelf! Het was de lijfspreuk van Socrates. Socrates was veel bezig mens-zijn, antropologie en zelfkennis te verwerven. Hij was een echte Griekse filosoof. Een andere bekende uitspraak van hem is: ‘Het niet-onderzochte leven is het niet waard geleefd te worden’. Het schijnt dat de uitspraak ‘Ken jezelf’ werd opgevat als een oproep om bewust te zijn van je grenzen in plaats van een aansporing tot zelfonderzoek.






Maar hoe zien wij onszelf nou? Is het dan écht zo belangrijk om jezelf te kennen? Ja, dat is het! Op die manier bereik je eerder de dingen waar voor je leeft, je levensdoelen. Wanneer je jezelf goed kent weet je hoe je het snelst iets goeds kunt bereiken. Je leert te letten op hoe je leeft, en hoe je gelukkig kunt leven. Want als wij mensen iets willen, dan is het wel gelukkig zijn. Wat is belangrijk voor je? Geloof je ergens in? Waarin dan? En waarom? In welke culturen bevind jij je? Voel je je daar thuis? Beantwoorden van deze vragen geeft veel inzicht in hoe je leeft en hoe je bent. Zo leer je heel veel van jezelf! Kijk naar hoe je leeft en denkt, en leer er van!

Het is dus heel belangrijk om jezelf goed te kennen. Zo kun je het best goed en gelukkig leven, en bereik je het snelst je levensdoelen. De cultuur maakt de mens tot wie hij kan zijn. Dus ondervraag jezelf en leer er van! Het is zo belangrijk! Ken jezelf!